Strese Tepki Vermektense Karşılık Vermek

Bilinçli farkındalıkta (mindfulness, kendindelik) tepki ve karşılık arasında keskin bir fark vardır. Uzun vadede bilinçli farkındalık (mindfulness, kendindelik) egzersizleri yapmak tepkisel olmaktan bizleri uzaklaştırır ve daha çok karşılık veren birine dönüştürür. Peki tepki ve karşılık kavramları ne anlama gelmektedir?

Tepki: Hayatınızdaki bir olaya verdiğiniz otomatik düşünce veya eylem.

Karşılık: Belirli bir durumda bir süreliğine düşünüp bilinçli bir tercih yaptığınız davranışınız.

Sizin tepki veya karşılık vermenize sebep olan uyaran strese sebep olan bir düşünce veya olay olabilir. Eğer uyaran ve karşılık vermeniz arasındaki boşluğun farkında olmazsanız, sonuç otomatik tepki vermektir. Eğer otomatik tepkileriniz sağlıksız veya uyumsuzsa, daha da stresli hissedebilirsiniz.

Stresinizi azaltmak için streslenmenize sebep olan olay ve verdiğiniz karşılığın arasındaki boşluğu daha çok fark etmeye çalışın.

Bir örnek üzerinden neler olabileceğini inceleyelim ve farkları görelim. Varsayalım, çok yakın bir arkadaşınız özel bir gününüzü (örneğin, doğum günü) kutlamayı unuttu.

Otomatik Düşünce: “Hatırlamalıydı. Ne kadar da kaba!”
Duygular: Öfke, kızgınlık, hoşnutsuzluk.
Bedensel Hisler: Kalp atışlarının hızlanması, sıcak basması, gergin vücut ve kaslar.
Eylemleriniz: Arkadaşınızı birkaç gün umursamamak, küsmek veya öfkeli sözler sarf etme

Aynı duruma bilinçli farkında (mindful, kendinde) bir karşılık verme (tepki yerine) çok farklı sonuçlara gidebilir.

Akla İlk Gelen Otomatik Düşünce: “Hatırlamalıydı. Ne kadar da kaba!” düşüncesiyle beraber gelen duygular ve bedensel hisler.
Boşluğun Farkına Varma: Otomatik tepki vermeden önce durup düşünme, eylemleriniz üzerindeki karar verme gücünüzün farkına varma.
Bilinçli Farkındalık Egzersizi Yapma: Zihninizde beliren düşüncelerin farkına varma ve kendinize bunların sadece birer düşünce olduğunu hatırlatma. Bunlar gerçekte olanlar değil, sizin düşünceleriniz. Ayrıca yakın arkadaşınızın kendi sorunları veya stres kaynaklarından dolayı unuttuğunu düşünebilir, yakın zamanda taşındığı için tarihleri fark etmediğini veya zaten kendi işlerini de hep unuttuğunu anımsayabilirsiniz. Herkesin kendi açıklamaları olabildiğini düşünebilirsiniz. Kendi olgunluğunuzu kullanın, olgun ve bilge tarafınızı dinleyin.
Etkili Bir Karşılık Verme İçin Bilinçli Bir Tercihte Bulunma: Eğer ihtiyacınız varsa karar vermeden önce bilinçli farkında (mindful, kendinde) nefes egzersizi yapabilirsiniz. Bilinçli farkındalık (mindfulness, kendindelik) nefes egzersizi yaparken bedeninizde öfkeyi hissedebilirsiniz. Düşüncelerin sadece düşünce olduğunu ve gerçekler olmadığını fark edin. Bunun öfkelenmeye değip değmediğini düşünün, daha önce siz de özel bir gün unuttunuz mu? Hala öfkeli kalmayı tercih edebilirsiniz ama aynı zamanda yapıcı eylemlerde de bulunabilirsiniz. Belki ona küçük ipuçları vermeyi düşünebilir veya direkt hatırlatabilirsiniz.

Kendinize İyi Bakın.

Uzman Psikolojik Danışman Fuat Can Çalışkan, İzmir.

Strese Tepki Vermektense Karşılık Vermek

Son Yazılar

Comments