Büyüme çağında olan çocuklarda ve yetişkinlerde yapılan araştırmalara göre orta derecede fiziksel aktivite yapılması ile beyin fonksiyonlarında iyileşme gözlenmiştir. Fiziksel egzersizin sağladığı bilişsel faydalar da on yıllarca etkisini devam ettirmektedir. Bu bulgular gençleri de yetişkinleri de fiziksel aktivite için teşvik edebilir. Ebeveynlerin ve eğitimcilerin de çocukları fiziksel egzersiz için teşvik etmeleri önemlidir.
Koşarken Beyninizde Neler Oluyor?
Bilim insanları fiziksel egzersizin beyni nasıl etkilediğine dair birçok araştırma yapmıştır. 2009'da yayınlanan bir araştırma, egzersiz yapmanın beyindeki kan akışını iyileştirdiğini göstermiştir. Ayrıca bilişsel becerileri etkileyen çeşitli nörotransmiterlerin işlevselliğini arttırdığını göstermiştir. Bu çalışma aynı zamanda fiziksel egzersizin duygu durumu iyileştirici, olumlu yönde etkileyebileceğini de göstermiştir.
Başka bir araştırmada ise dayanıklılık arttırmaya yönelik egzersizlerin kaslardan belirli bir protein (FNDC5) salgılanmasını sağladığını göstermiştir. Bu protein ise beyindeki öğrenme ve hafızadan sorumlu kısımları uyarır ve daha çok çalışmalarını sağlar.
Fiziksel Egzersizin Çocuklar Üzerindeki Etkisi
Egzersiz yapmanın faydaları gelişim evrelerinde de belirgindir. Bir çalışmada, otuz dakika aerobik yapan çocuklar, aerobik sonrasında, tepki verme ve seçenekler arasından seçme görevlerini içeren sorularda, egzersiz yapmayan akranlarına göre daha iyi sonuçlar sergilemiştir. Fiziksel aktivitenin bu gibi yararları özellikle eğitim politikalarını belirleyen kişilerce bilinmesi önemlidir. Müfredatların buna göre düzenlenmesi çocukların yararına olacaktır.
Fiziksel Egzersizin Bilişsel Gelişim Üzerindeki Uzun Süren Etkileri
Fiziksel olarak aktif olmanın yararlarının yıllarca sürdüğü görülmektedir. Bir araştırmaya göre genç yetişkinlik döneminde (18-25) kardiyo yapan kişilerin orta yaşlılık dönemlerinde (43-55) akranlarına göre bilişsel becerilerinin daha iyi olduğu gözlemlenmektedir. Kardiyo yapanların sözel hafızasının, yönetici işlevlerinin (geçici hafıza kapasitesi, analitik ve eleştirel yorumlama becerisi, planlama, yönetme ve problem çözme becerileri) ve psikomotor becerilerinin (yapma ve düşünme arasındaki ilişki) daha iyi olduğu gözlemlenmiştir.
Fiziksel Egzersizin İlerleyen Yaşlarda Bilişsel Yetenekler Üzerine Etkileri
Fin bilim adamları orta yaşlarda fiziksel olarak aktif olmanın ilerleyen yaşlarda yaşanabilecek demansı geciktirebildiğini gözlemlediler. Araştırmayı yapan bilim insanları, haftada iki kez boş zamanlarda yapılan fiziksel egzersizin etkili olduğunu bulmuşlardır. Araştırmada orta yaşlarına kadar daha durağan yaşayan insanların bile orta yaşlarında egzersiz yaparak bilişsel fayda elde edebileceği gözlemlenmiştir. Yani hiçbir zaman geç değildir.
Bu çalışmalara göre her yaşta yapılan düzenli fiziksel egzersiz her dönem bireylerin bilişsel becerilerine çeşitli faydalar sağlamaktadır. Bu faydaların genellikle uzun süre de devam ettiği görülmektedir. Hiçbir zaman da geç değildir :).
Kendinize İyi Bakın.
Uzman Psikolojik Danışman Fuat Can Çalışkan, İzmir.
Kaynaklar:
Coupé, P., Manjón, J. V., Lanuza, E., & Catheline, G. (2019). Lifespan changes of the human brain in Alzheimer’s disease. Scientific Reports, 9(1) doi:10.1038/s41598-019-39809-8
Ellemberg, D., & St-Louis-Deschênes, M. (2010). The effect of acute physical exercise on cognitive function during development. Psychology of Sport & Exercise, 11(2), 122-126. doi:10.1016/j.psychsport.2009.09.006
Kamijo, K., Hayashi, Y., Sakai, T., Yahiro, T., Tanaka, K., & Nishihira, Y. (2009). Acute effects of aerobic exercise on cognitive function in older adults. Journals of Gerontology: Series B, 64B(3), 356-363. doi:10.1093/geronb/gbp030
Larson, M. J., LeCheminant, J. D., Hill, K., Carbine, K., Masterson, T., & Christenson, E. (2015). Cognitive and typing outcomes measured simultaneously with slow treadmill walking or sitting: Implications for treadmill desks. Plos One, 10(4), e0121309. doi:10.1371/journal.pone.0121309
Pensel, M. C., Daamen, M., Scheef, L., Knigge, H. U., Rojas Vega, S., Martin, J. A., . . . Boecker, H. (2018). Executive control processes are associated with individual fitness outcomes following regular exercise training: Blood lactate profile curves and neuroimaging findings. Scientific Reports, 8(1), 4893. doi:10.1038/s41598-018-23308-3
Tolppanen, A., Solomon, A., Kulmala, J., Kareholt, I., Ngandu, T., Rusanen, M., . . . Kivipelto, M. (2015). Leisure-time physical activity from mid- to late life, body mass index, and risk of dementia. Alzheimer's & Dementia : The Journal of the Alzheimer's Association, 11(4), 434.
Xu, W., Wang, H. F., Wan, Y., Tan, C., Yu, J., & Tan, L. (2017). Leisure time physical activity and dementia risk: A dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ Open, 7(10), e014706. doi:10.1136/bmjopen-2016-014706
コメント